Prestij formu, bir dilin, o dili kullanan bireyler arasında nasıl kullanıldığına işaret eden kavramdır. Konuşulan dil standart dile yakınsa prestijli uzaksa prestijli değildir. Mesela Türkçede İstanbul ağzı standart dildir bu yüzden İstanbul ağzı prestijlidir. Bir örnek vererek daha iyi açıklamak istiyorum: Türkçede /alacağım/ sözcüğü de kullanılmaktadır /alcam/ veya /alıcam/ gibi sözcükler de kullanılmaktadır, burada /alacağım/ standart dile yakın olduğu için daha prestijlidir. Peki prestij formunun kadın-erkek ilişkilerine olan katkısı nedir ?
Yapılan birçok araştırmaya göre üst sınıflar prestij formunu alt sınıflara göre çok daha fazla kullanmaktadır. Ayrıca yine yapılan araştırmalara göre kadınlar prestij formunu erkeklerden daha çok kullanmaktadır. Şimdi bunun nedenini irdeleyelim.
Kadınların prestij formunu daha çok kullanması iki sebebe bağlanmaktadır: toplum hayatında kadınların genel olarak erkeklere nazaran daha dezavantajlı konumda yer alması ve evrimsel psikoloji.
Feminizm hareketi yayılmadan önce kadınların nerdeyse hepsi evlere hapsedilmişti, kadınların toplumsal hayata katılması mümkün değildi. Tabii, çağımızda bu algı değişti. Kadınlar artık toplumsal hayata katılmaya başladılar ama şu da bir gerçek ki hala erkekler toplumsal alanda kadınlardan daha avantajlı durumdadır. Erkekler şirketlerin üst düzey yöneticiliklerini yapmakta, hakim savcı gibi üst düzey meslekleri yaparak hukuku düzenlemekte hatta başkan olup ülkeleri yönetmektedir. Günümüzde birçok ülke başkanı erkektir. İşte kadınlar bu gibi dezavantajlardan dolayı prestij formunu kullanarak kendi statülerini yükseltmeye çalışmaktadırlar.
Diğer sebep ise yukarıda belirttiğim gibi evrimsel psikoloji. Bu konuyu daha iyi anlayabilmemiz için burada bir teoriden bahsetmek istiyorum: Ebeveyn Yatırım Teorisi. Bu teori aslında tüm kadın-erkek ilişkilerini özetleyen bir teoridir. Bir canlı türünde hangi cinsiyet yavru için daha fazla yatırım yapıyorsa o cinsiyet seçici, hangisi daha az yatırım yapıyorsa o cinsiyet rekabetçidir. İnsan türünde de, bildiğiniz üzere, dişiler seçici erkekler rekabetçidir. Çünkü kadınlar erkekler gibi nerdeyse sınırsız bir üreme kapasitesine sahip değildir. Erkek 80 yaşına da gelse sperm üretmeye devam eder, vücudunda testosteron salgılanır. 80 yaşındaki bir insanda hala sakal çıkması bunun kanıtıdır. Ancak kadınlar 40-45 yaşlarında menopoz dönemine girerek üreme yetilerini kaybetmektedirler. Ayrıca cinsel birliktelik sonrası erkeğin nerdeyse kaybedecek bir şeyi yoktur ama hamileliğin dişiye fiziksel ve zihinsel birçok etkisi olmaktadır. Bunlara ek olarak yavru dünyaya geldikten sonra da emzirilmeye ve bakıma muhtaçtır. Özetlersek, kadınlar yavruya daha çok yatırım yapmaktadır. İşte bu yatırım farkını kapatabilmek adına erkekler, kadınlara bazı özellikler sunmalıdır. Erkek için kadının sadece güzel olması bile yeterlidir ama kadın için erkeğin sadece yakışıklı olması yeterli değildir. Kadınlar için erkeğin statüsü, para kazanma potansiyeli gibi günümüzün güç kavramını oluşturan özellikleri önemlidir. Kadınlar prestij formunu kullanarak yani standart dile yakın konuşarak kendi bulundukları statülerini arttırmaya bu şekilde kendi sınıflarındaki erkeklerden daha çok statü sahibi olan ve kazanç potansiyeli daha yüksek olan erkeklerin görüş alanlarına girmektedirler. Böylelikle aradaki bu yatırım farkını kapatmaya ya da en aza indirmeye çalışmaktadırlar.
Özetle, konuşmamıza ve diksiyonumuza önem vermeliyiz. Bazıları mafya bozuntularına özenerek bozuk bir Türkçe konuşmakta, bazı kişiler ise şivelerinden vazgeçememektedirler. Bunlar havalı veya statü arttırıcı şeyler değildir. Türkçeyi güzel ve düzgün kullanın. Ayrıca sanal mecralarda yapılan sohbetlerde de cümle sonlarına "amk", "aq" gibi itici kısaltmalar koymamalı, insanı çok laubali gösteren samimiyetsiz "random"lardan da uzak durulmalıdır.
Yapılan birçok araştırmaya göre üst sınıflar prestij formunu alt sınıflara göre çok daha fazla kullanmaktadır. Ayrıca yine yapılan araştırmalara göre kadınlar prestij formunu erkeklerden daha çok kullanmaktadır. Şimdi bunun nedenini irdeleyelim.
Kadınların prestij formunu daha çok kullanması iki sebebe bağlanmaktadır: toplum hayatında kadınların genel olarak erkeklere nazaran daha dezavantajlı konumda yer alması ve evrimsel psikoloji.
Feminizm hareketi yayılmadan önce kadınların nerdeyse hepsi evlere hapsedilmişti, kadınların toplumsal hayata katılması mümkün değildi. Tabii, çağımızda bu algı değişti. Kadınlar artık toplumsal hayata katılmaya başladılar ama şu da bir gerçek ki hala erkekler toplumsal alanda kadınlardan daha avantajlı durumdadır. Erkekler şirketlerin üst düzey yöneticiliklerini yapmakta, hakim savcı gibi üst düzey meslekleri yaparak hukuku düzenlemekte hatta başkan olup ülkeleri yönetmektedir. Günümüzde birçok ülke başkanı erkektir. İşte kadınlar bu gibi dezavantajlardan dolayı prestij formunu kullanarak kendi statülerini yükseltmeye çalışmaktadırlar.
Diğer sebep ise yukarıda belirttiğim gibi evrimsel psikoloji. Bu konuyu daha iyi anlayabilmemiz için burada bir teoriden bahsetmek istiyorum: Ebeveyn Yatırım Teorisi. Bu teori aslında tüm kadın-erkek ilişkilerini özetleyen bir teoridir. Bir canlı türünde hangi cinsiyet yavru için daha fazla yatırım yapıyorsa o cinsiyet seçici, hangisi daha az yatırım yapıyorsa o cinsiyet rekabetçidir. İnsan türünde de, bildiğiniz üzere, dişiler seçici erkekler rekabetçidir. Çünkü kadınlar erkekler gibi nerdeyse sınırsız bir üreme kapasitesine sahip değildir. Erkek 80 yaşına da gelse sperm üretmeye devam eder, vücudunda testosteron salgılanır. 80 yaşındaki bir insanda hala sakal çıkması bunun kanıtıdır. Ancak kadınlar 40-45 yaşlarında menopoz dönemine girerek üreme yetilerini kaybetmektedirler. Ayrıca cinsel birliktelik sonrası erkeğin nerdeyse kaybedecek bir şeyi yoktur ama hamileliğin dişiye fiziksel ve zihinsel birçok etkisi olmaktadır. Bunlara ek olarak yavru dünyaya geldikten sonra da emzirilmeye ve bakıma muhtaçtır. Özetlersek, kadınlar yavruya daha çok yatırım yapmaktadır. İşte bu yatırım farkını kapatabilmek adına erkekler, kadınlara bazı özellikler sunmalıdır. Erkek için kadının sadece güzel olması bile yeterlidir ama kadın için erkeğin sadece yakışıklı olması yeterli değildir. Kadınlar için erkeğin statüsü, para kazanma potansiyeli gibi günümüzün güç kavramını oluşturan özellikleri önemlidir. Kadınlar prestij formunu kullanarak yani standart dile yakın konuşarak kendi bulundukları statülerini arttırmaya bu şekilde kendi sınıflarındaki erkeklerden daha çok statü sahibi olan ve kazanç potansiyeli daha yüksek olan erkeklerin görüş alanlarına girmektedirler. Böylelikle aradaki bu yatırım farkını kapatmaya ya da en aza indirmeye çalışmaktadırlar.
Özetle, konuşmamıza ve diksiyonumuza önem vermeliyiz. Bazıları mafya bozuntularına özenerek bozuk bir Türkçe konuşmakta, bazı kişiler ise şivelerinden vazgeçememektedirler. Bunlar havalı veya statü arttırıcı şeyler değildir. Türkçeyi güzel ve düzgün kullanın. Ayrıca sanal mecralarda yapılan sohbetlerde de cümle sonlarına "amk", "aq" gibi itici kısaltmalar koymamalı, insanı çok laubali gösteren samimiyetsiz "random"lardan da uzak durulmalıdır.
